Addis Ababa Üniversitesi Beşeri Bilimler, Dil Çalışmaları, Gazetecilik ve İletişim Fakültesi’nden Gazetecilik ve İletişim Bölüm Başkanı Doç. Dr. Mekuria Mekasha ile Etiyopya’da yaklaşık 10 yıldır rating rekortmeni olan Türkiye yapımı dizileri konuştuk.
Doç. Dr. Mekuria Mekasha Kimdir?
SSCB’de Askeri Politik Gazetecilik dalında Onur düzeyinde Lisans, Gazetecilik dalında Yüksek Lisans eğitimlerini 1988 yıllında tamamladı. 2004 yılında İtalya’da Kültürel Politikalar İletişim ve Yönetimi alanında ikinci Yüksek Lisans derecesi aldı. İsrail, Güney Afrika, ABD gibi çeşitli ülkelerde iletişim ve gazetecilik alanlarında eğitimler gördü. 2002 yılından bu yana Addis Ababa Üniversitesi’nde görev yapıyor. 2005 yılında aynı üniversitede Doçent oldu ve 2010-2012 arasında Beşeri Bilimler, Dil Çalışmaları, Gazetecilik ve İletişim Fakültesi’nin Dekan Yardımcılığını yürüttü. Halen Gazetecilik ve İletişim Bölüm Başkanı. Askeri Politik Gazetecilik, Çatışma Gazeteciliği, Medya Politikaları, Medya Çalışmaları gibi alanlarda ulusal ve uluslararası çok sayıda yayını var.
– Sizce sadece Türk dizilerini izleyen Etiyopyalı izleyiciler Türkiye’yi ve Türk kültürünü nasıl tarif eder? Türk dizileri, Türkiye’ye ve Türk kültürüne bakışı değiştirdi mi?
Türk dizilerini izleyen birisi Türkiye’yi yüksek kültür toplumu olarak tanımlayabilir. Etiyopyalı izleyiciler Türk dizilerini Amerikan filmlerinin kovboy kültürüne alternatif olarak değerlendiriyor. Bunu Türkiye’nin sahip olduğu mütevazı ama tanıdık bir kültür olarak tanımlıyorlar. Türk dizilerini evde toplaşıp izleyebiliyorlar, aileyi rahatsız etmiyor. Elbette sonunda Türkiye’ye; manzarası, gelenekleri ve görenekleri hakkındaki bakış açıları da değişiyor. Birçok kişi Türk dizilerini izliyor çünkü Etiyopyalıların kültürüne; seyircilerin kalplerine ve zihinlerine çok yakın. Şu anda hizmetçiden ev kadınlarına dek sayısız Etiyopyalı Türk dizilerine büyük ölçüde bağımlılar.
– Etiyopya halkının Türk dizilerini sevmesinin ana nedenleri neler? Türkiye ile Etiyopya arasında hikaye anlatıcılığındaki benzerlikler, biçimler, sosyolojik yapıya aşinalık (büyük şehirlere göç, banliyöler, daha parlak bir yaşam arzusu vs.)? Ya da diğer başka faktörler?
Türk dizileri çok mütevazı ve Etiyopya toplumunun kültürüne çok yakın. Hikaye anlatımı ve formatları Etiyopya filmleri ve dramaları ile büyük ölçüde örtüşüyor. Etiyopyalılar normalde dikkatlerini çeken dramatik olayları severler. Özellikle dizilerin sosyolojik yapısı insanları filme çeker. Türk dizilerinin gösterdiği sosyal tabakalar ve oyuncuların uyguladığı entrikalar onları dikkatle izlemeye motive ediyor. Diziler sadece yetişkinler üzerinde değil, aynı zamanda çocukların ilgisini de çekmesi yönüyle büyük bir etkiye sahip. Ayrıca Türk dizilerinin Amharca (Etiyopya’nın resmi dili – ZY) dublajı Etiyopyalıları dizilere ikna etmede önemli bir başka faktör. Kuzey veya Latin Amerika dizileri Etiyopya kültüründen çok uzak. O dizilerdeki kimi tavır ve eylemler çok çeşitli Etiyopyalı aileler tarafından kabul edilemez bulunuyor.
Görsel: Anadolu Ajansı
– Türkiye’nin Etiyopya’ya yaptığı dizi ihracatının “geçici bir dalga” olduğunu düşünüyor musunuz? Türkiye’nin stilistik ve tematik olarak benzer TV dizileri ihracatı ekonomik açıdan süreklilik sağlar mı?
Bence sistemli bir olgu. Türkiye’nin Etiyopya ile uzun süredir devam eden ilişkileri var. Dizi ihracatı, Türkiye’nin Etiyopya’daki ekonomik etkisi ile de ilişkili. Geçici bir dalgaya dayandığını düşünmüyorum, ama iyi planlanmış bir yaklaşım. İnandığım odur ki, Türkiye bilinçli biçimde stilistik olarak benzer TV dizileri ihraç ediyor.
– TV dizisi ihracatı “kültür ihracatı”na ne gibi somut katkılar yapabilir? ”Kültürel ihracatı“ sadece ”bu ülkelerden daha fazla turist çekmek” olarak görmek yeterli mi? TV dizilerinin ”kültürlerin kaynaşması“ ve hatta ”kültürel diplomasi”üzerinde de bir etkisi olduğunu düşünüyor musunuz?
Türk dizilerinin Etiyopya’ya ihracatının kesinlikle “Osmanlı kültürü ihracatının yeni dalgası” olduğunu söyleyebilirim. Günümüzde TV dizileri izleyicileri Türkiye hakkında Türklerden daha az şey bilmiyor. Etiyopya’da bazı aileler Türk oyuncularından çocuklarına isim koymaya başladı. İnsanlar, Batı veya Hint dizileri yerine Türk dizilerini izlemek için daha fazla zaman harcıyorlar. Etiyopya halkı ekonomik olarak güçlü olursa, turist olarak ilk gidecekleri yer; geleneği, güzelliği ve bir bütün olarak ülkesiyle İstanbul veya Türkiye’de başka herhangi bir yer (Sivas vb.) olacaktır. Türkiye dizilerini kültürel diplomasi için yumuşak güç olarak kullanıyor. Etiyopyalılar bir Türk diplomatın halkla ilişkiler çalışması olmadan da Türkiye hakkında çok şey öğreniyorlar. Hatta şunu söyleyebilirim ki, Türkiye’nin TV dizileri Türkiye’nin Dışişleri Bakanlığı olarak kabul edilebilir.
