GİRİŞ
Çizgi romanların dijital bir versiyonu olan “Webtoon”, özellikle son yıllarda Güney Kore’de çevrimiçi erişim sağlanan önde gelen ana akım kültürel içeriklerden birisidir. [1] “Webtoon”, ‘web’ ve ‘cartoon’ kelimelerinin birleşiminden oluşan ve kelimenin kendisinden de anlaşılacağı üzere çizgi romanların web servislerine dayalı dijital versiyonunu ifade etmektedir.[2] “Webtoon”, çevrimiçi çizgi romanlara atıfta bulunan ‘webcomic’ teriminden türetilmiştir.[3]. Webtoonlara olan eğilim, birçok gelişmiş ülkede internet hizmetlerinin hızla yaygınlaşmasıyla birlikte yükselişe geçerek popüler bir akım haline gelmiştir.
Webtoon, Güney Kore’deki en popüler kültür platformlarından birisi olarak görülmektedir. Özellikle bilgi ve iletişim teknolojilerinin hızla gelişmesiyle birlikte webtoon içerikleri en aktif medya çıktılarından biri olarak kabul edilebilir bir konuma yükselmiştir. Webtoon’un bir avantajı, okuyucuların herhangi bir yer ve zaman sınırlaması olmaksızın webtoon içeriklerinin keyfini çıkarabilmesidir. Bu nedenle de, çeşitli çevrimiçi webtoon platformlarında bir artış gözlemlenmektedir. Çeşitli hizmet sağlayıcılar arasında Naver Webtoon ve Kakao Webtoon, sırasıyla yaklaşık 9.560.000 ve 1.840.000 aylık aktif kullanıcıyla en başarılı ticari platformlardan ikisi olarak listelenmiştir. Bu başarının sonucunda ise, bir dizi Kore webtoon içeriğinin diğer ülkelere ihraç edildiği gözlemlenmiştir. [4]
Özellikle son yıllarda webtoon içeriklerinin K-drama ve K-movie senaryolarına dönüştürülerek Kore Dalgası içerinde de aktif olarak kullanıldığı görülmektedir. Bu noktada webtoon senaryolarının bir roman ya da hikaye gibi gerçeklik duygusundan biraz uzak olduğu söylenebilmektedir. Webtoonlar, sadece K-drama ya da K-movie ile seyirci ile buluşmaz bazen de K-pop artistlerinin webtoon karakteri olarak okuyucu ile buluştuğu görülebilmektedir.
- Japonya’da Manga, Kore’de Webtoon Kültürü
Manga, Japonya’da on dokuzuncu yüzyılın sonlarında geliştirilen, Japon dili ve stili kullanılarak oluşturulan çizgi romanlardır ve uzun süredir Japonya’nın temsili bir kültürel ürününü oluşturmaktadır.[5] Manga, sadece Japon çizgi romanları olsa da, genellikle bu kavram Asya çizgi romanlarının eşanlamlısı olarak yanlış bir şekilde anlaşılmaktadır. Bu yanlış anlama sonucunda, örneğin 1920’lerde ülkede popüler hale gelen Kore çizgi romanları “manhwa” da dâhil olmak üzere Asya’nın farklı bölgelerinden gelen diğer çizgi romanların çeşitliliğinin eksik tanınması ve sanki tek çeşit olarak Asya çizgi romanlarının var olduğu ortaya çıkmıştır[6].
Manganın küresel olarak yaygın olması ve Asya çizgi romanı olarak görülmesi, ancak, hem yurtiçinde hem de küresel olarak çevrimiçi olarak yayınlanması ve okunması amacıyla oluşturulan Kore çizgi romanı olan webtoonların artan popülaritesi ile azaldığı görülmektedir.[7]
Bu kapsamda, örneğin, Kore’nin ülkedeki en büyük webtoon hizmetlerini sunan başlıca arama motoru Naver, küresel webtoon hizmeti Line Webtoon’u piyasaya sürmesinden 2 yıl sonra, 2014 yılında 18 milyon küresel okuyucuya ulaşmıştır. Webtoon’un küresel pazardaki bu hızlı büyümesi ikna edici bir şekilde Fransız çevrimiçi çizgi roman sitesi Delitoon’un CEO’su Didier Borg’un 2014’te dünyanın ilk webtoon forumunda yaptığı “webtoon manganın yerini alacak” açıklamasını desteklemektedir.[8]
Webtoon, son yıllarda Kore Dalgası’nın önemli bir parçasıdır ve akademik olarak da araştırılmalıdır. Bunun nedeni ise webtoon, okuyucuların ilgisini çektiği ve benzersiz teknolojik ve anlatısal özellikleri ve araç özellikleriyle okuma deneyimlerini bilgilendirdiği sistematik yollara odaklanmaktadır. Bu kapsamda, webtoon ile ilgili yapılan çalışmalar, genel kapsamda olduğu için bu ayrıntı kaçılabilinmektedir. Kore webtoonları, çeşitli (temalar, karakterler, stiller) ve yenilikçi (teknolojik, anlatısal, araca özgü) doğasına ışık tutma özellikleri taşımaktadır. [9]
Bu makalede ele alınan webtoonlar, hem webtoon olarak hem de K-drama olarak oldukça dikkat çeken çalışmalardır. Özellikle webtoon oluşturan kişilerin, webtoon okuyucularının ilgisini çekmek için görsel-tekno anlatılarını özel olarak nasıl oluşturduklarına ve okuyucuların dikkatini çekerek ne kadar başarılı olabildikleri anlatılmaya çalışılmaktadır.
- Webtoon Kaynaklı Popüler K-Dramalar
Bu bölümde, özellikle sadece Güney Kore’de değil, aynı zamanda küresel olarak da oldukça popüler olan “The Sound of Magic, Love Alarm” eserleri tanıtılacaktır. Bu çalışmaların dışında özellikle “Itaewon Class, True Beauty, W Two Worlds, Sweet Home, All of Us Are Dead…” gibi çok popüler çalışmalar da bulunmaktadır. Özellikle gerilim-korku tarzında eserleri okuyan okuyucular ya da izleyiciler için dikkat çekici olabilir.
2-1. Müzikal Bir Webtoon ve K-Drama “The Sound of Magic: Annarasumanara”
2010 ve 2011 yılları arasında karikatürist Ha Il-kwon tarafından çizilen ve yazılan webtoon “The Sou”nd of Magic: Annarasumanara”, gerçeküstü ortamı sayesinde benzersiz bir senaryoya sahip olan bir eser olarak oldukça popüler bir çalışmadır. Bu webtoonun konusu; fakir bir öğrenci olan Yoon Ah-yi’nin gençken tutkusu olan sihre olan inancını azaltan duygusal bir drama olarak kısaca özetlenebilir. Özetin dışında, pek çok talihsizliğin altında, daha hızlı büyüyerek yetişkin olmayı dileyen ve annesi ya da babası olmadığı için kardeşine de annelik yapmak zorunda kalan bir kızın hikayesidir. Ah-yi daha sonra sözde “çocuk” olarak kalmak isteyen yetişkin bir sihirbaz olan Ri Eul ile tanışır. Ri Eul, toplumun hor görmesi ve şüphesi altında, gerçek bir sihirbaz olduğunu iddia etmeye çalışmaktadır ve tanıştığı herkese “Sihre inanır mısın?” sorusunu sormaktadır. Bu çalışmada üç ana karakter vardır ve bu diğer karakter de, Ah-yi’nin soğuk ve hali vakti yerinde bir öğrenci olan sıra arkadaşı Na Il-deung karakteridir. Ri Eul’un (ürkütücü bir şekilde terk edilmiş bir eğlence parkındaki) evini sık sık ziyaret ettikten sonra, onun sihirbazla yaptığı sihir derslerine kulak misafiri olmaya başlar. Kısa süre sonra ondan ve sihir numaralarından hoşlanmaya başlar. Sonuç olarak, Ah-yi’nin hayatı, Ri Eul’un takipçisi haline geldikçe yavaş yavaş değişmekte, kendini yeniden sihre inanır hale getirir ve hayallerinin peşinden gitmeye ciddi bir şekilde karar vermektedir.[10]
Görsel 1: “The Sound of Magic: Annarasumanara” webtoon kapak resmi
Bir webtoon olan “The Sound of Magic: Annarasumanara” çalışmasının K-drama olarak senaryolaştırılmasına gelindiğinde ise; bu yapım, Netflix Kore’nin bir müzikal drama dizisi sergilemeye yönelik ilk girişimi olarak kabul edilmektedir. Dizi, yoksulluk nedeniyle çocukluk hayali olan sihirbaz olma hayalinden vazgeçen Yoon Ah-yi adlı bir lise öğrencisinin etrafında yaşanmaktadır. Webtoonda okunan içerikten farklı bir senaryo ya da görsellik ile hazırlanan yapım, Itaewon Class’ın yönetmeni Kim Sung-yoon’un imzasını taşımaktadır.[11] Yönetmen Kim, özellikle webtoon ve K-drama senaryosu arasındaki farklı içeriklerle ilgili: “Oyuncuların fiziği ve giyimiyle ilgili olarak, orijinal karakterlerin görünüşlerini tam olarak taklit edebilecek herhangi bir aktör olduğunu düşünmüyorum. Bir oyuncuya yakışan, sahip oldukları karizmayla güçlenen belli görünüşler ve renkler vardır. Bir oyuncuya [orijinal çalışmadan] belirli bir kıyafeti, onlara gerçekten uyup uymadığına bakmadan dayatırsanız, bu [karakteri] daha az çekici hale getirir. Oyuncu seçimi söz konusu olduğunda oyuncuların birbirlerini nasıl dengeledikleri ile ilgili olduğuna inanıyorum. Örneğin, Choi Sung-eun’un canlandırdığı Ah-yi, onu dengelemek yerine orijinal eserden daha hüzünlü bir görünüme sahipse, Hwang In-youp daha fazla canlılığa sahip olur ve Ji daha çocuksu, sevimli ve oyuncu olur. ” açıklamalarını yapmaktadır.
“The Sound of Magic: Annarasumanara” webtoon ve senaryo uyarlamasındaki farklılıkların dışında, webtoon ile K-drama arasındaki en büyük farklardan birisi de webtoon çalışmasının siyah-beyaz; K-dramanın renkli olmasıdır. Yönetmen Kim, bu konu ile ilgili, diziyi webtoon gibi siyah beyaz yayınlayıp yayınlamaması konusunda yapımın son dakikasına kadar tartıştığını belirtmektedir. Webtoon’da, Ah-yi’nin pembe dudakları ve Lee Eul’un büyülü sahneleri dışında, diğer her şey siyah beyaz olarak tasvir edilirken; Ah-yi’nin kasvetli, kasvetli gerçekliğini, Lee Eul’un büyüsünün fantezisi ve harikalarıyla keskin bir tezat içinde temsil edilmektedir. Fakat bu ayrım K-drama çekimlerinde verilmemekte, her sahne olabildiğince canlı bir şekilde tasvir edilmektedir.
Görsel 2: Sihirbaz Lee Eul’ün yaşadığı terk edilmiş eğlence parkı (Naver webtoon-Netflix)
Webtoon ve ekran karakterleri arasındaki en büyük farklardan birisinin de karakterlerin dış görünüşleri olduğu söylenebilinmektedir. İki farklı versiyonda, her iki sihirbaz da son derece yakışıklı bir dış görünüme sahiptir. Ancak 2 boyutlu karakterin kısa, neredeyse sarı saçları, biçimli tek kapaklı gözleri ve ince bir figürü varken, K-drama versiyonunda uzun, dalgalı siyah saçları, belirgin çift kapaklı gözleri ve sağlam bir yüzü dikkat çekmektedir. Ji karateri yine dış görünüşü ile ilgili, çoğunlukla resmi bir sihirbaz kostümü giydiğini gören webtoon çalışmasından daha havalı, şık kıyafetlerle ekranlarda yer almaktadır. Bu noktada webtoon ve K-drama içerisinde yer alan Ji karakterlerinin tek fiziksel benzerliklerinin boylarında olduğu söylenebilir.
Görsel 3: Sihirbaz Lee Eul’ün dış görünüşü (Naver webtoon-Netflix)
Sihirbaz Ji karakteri dışında ise, Choi Sung-eun ve Hwang In-youp tarafından canlandırılan diğer kahramanlar – Ah-yi ve Il-deung – orijinal karakterleriyle daha fazla benzerlik göstermektedir. Özellikle dış görünüş ve uyum ile ilgili, webtoon içeriklerinden uyarlanan diziler, en sevdikleri webtoon karakterlerinin ekranda canlanmasını sabırsızlıkla bekleyen hayranların yüksek beklentilerini karşılayacak oyuncuları seçmek için daha sıkı oyuncu seçme protokollerine sahip olma eğiliminde olması gerekmektedir.
Yönetmen Kim, 2022’de dizi ile ilgili yaptığı açıklamalardan birisinde: “[On yıl önce] Ha ile tanıştığımda ‘Annarasumanara’nın’ telif hakkının çoktan satıldığını duydum. Bundan yedi yıl sonra Ha ile tekrar karşılaştım ve bana sekiz webtoon çalışmasının telif haklarının satıldığını ancak hiçbirinin henüz beyaz perdeye uyarlanmadığını söyledi. Ha bu konuda biraz üzgün görünüyordu, ben de ona ‘Annarasumanara’yı’ uyarlayacağıma söz verdim. Sözümü tuttuğum için kişisel olarak gurur duyuyorum, ancak webtoon eserini görselleştirmek son derece zordu […] Çünkü Ha’nın hayal gücünün çok benzersiz, fantastik ve görselleştirmesi zor olan bazı yönleri var.” açıklamalarında bulunmuştur.
“The Sound of Magic: Annarasumanara” dizisi, webtoon eserinden farklı olarak başından itibaren, açılış sekansının müzik içermesi gerektiğine karar verildiğinden dolayı, kahramanlar ne zaman duygusal bir monolog yaşasa bir müzikal şarkıya başlamaktadır. Yönetmen Kim, müzikal unsurun karakterin duygusal durumunu ekran aracılığıyla iletmenin bir yolu olarak hareket ettiğini söyleyerek: “Bunun bir müzik dizisi olacağı fikriyle prodüksiyona başlamadım. Lee Eul ve Ah-yi’nin hissettiği duyguları en üst düzeye çıkarmaya yardımcı olmak için, tıpkı karakterlerin kıyafetleri gibi konseptin bir parçası. Ancak, bu sahneleri doğal bir şekilde aşılamak zordu, karakterler birdenbire şarkılara giriyormuş gibi hissetmek yerine, samimi bir konuşma yapıyormuş gibi hissettirmek için.” olarak webtoon eserinden farklı bir yönünün neden var olduğunu da açıklamaktadır. “Müzikle başladığım için diziyi müzikle kapatmak istedim. Perde çağrısı, sanki [tüm dizi] bir oyunun parçasıymış gibi, hayranların isteklerini yerine getirmek için dahil edildi. Sahnenin dizinin sonuyla çelişeceğinden veya izleyicilerin bunun sonla çok tutarsız olduğunu düşünebileceğinden endişelendim […] ama beni rahatlatan, insanlar onu sevdi. Bence izleyiciler artık anlatıyı ve karakterleri nasıl ayıracaklarını anlamak için ilerlediler. Sevmeye başladıkları karakterlerin mutlu olduğunu ve şarkı söylediğini görmekten mutlu oldular.”
Karakterler orijinallerinden sapabilirken, aslında dizi webtoon anlatımını bir teeye kadar takip edebilmektedir. “The Sound of Magic: Annarasumanara” Ah-yi ve Il-deung’un hayallerini yetişkinlere kaptırdıktan sonra yeniden keşfetmelerini an temasıyla hazırlanan webtoon ve K-drama hikayesidir. İronik bir şekilde, bu, çocuk kalmak isteyen yetişkin bir sihirbazın yardımıyla yapılır. Anlatıda fantezi unsurları olmasına rağmen, hikaye tüm gençlerin ve hatta belki de yetişkinlerin her yerde ve zamansız görünen mücadelelerle ilgilenmektedir.
Yönetmen Kim, izleyicilerin diziyi izlerken bazı sorular üzerinde kafa yormalarını istemektedir: “Başarıya ulaşmak ne anlama geliyor ve her zaman istediğinizi elde ettiğinizde mutlu olur muydunuz? ‘İyi’ bir yetişkin olmak ne anlama geliyor? Sosyal olarak nasıl kabul edilirsiniz ve bu mutluluk getirir mi? Büyümek ve yetişkin olmak ne anlama geliyor?”
Yönetmen Kim: “Bence bu, yetişkinlerin üzerinde düşünüp çocuklarıyla tartışabilecekleri bir konudur.” Bu noktada yönetmen Kim, hem webtoon eserinin hem de K-dramanın temel mesajının aynı olduğunu söylemektedir. “Orijinal mesaj, hayalinden vazgeçmiş bir kıza [vazgeçmemesini] söylemekti. Ancak webtoon eserinin çıkışından bu yana geçen on yıldan sonra, çağdaş toplumda rüya kavramının çok belirsiz olduğunu düşündük, bu nedenle Ha ile uzun tartışmalardan sonra mesajı biraz değiştirerek mutluluğun öncülünün gerçek olmadığını söylemek için biraz değiştirdik. Herhangi bir kişi hırslı olması veya başkalarının standartlarına uyması gerektiğini hissetmeden de mutlu olabilir.”[12] Bu kapsamda değerlendirildiğinde en çok okunana webtoon eserlerinden birisi olan ve fantastik bir temaya sahip olan “The Sound of Magic: Annarasumanara” yapıtı, müzikal bir Netflix K-drama olmasıyla dikkat çekmekte ve webtoon olarak da diziyi izleyenler tarafından tekrar okunmaktadır.
2-2. Telefon Uygulamasından Webtoon Hikayesine, Webtoon Hikayesinden K-Drama Senaryosuna: Love Alarm
Love Alarm, Kye Young Chon tarafından webtoon olarak yayınlanan daha sonra da popülaritesi ve konu sunun farklı olmasıyla K-drama olarak senaryoya dönüştürülmüş ve daha sonra dizi olarak çekilerek 2019 yılında ilk sezonu Netflix’te yayımlanmıştır. Love Alarm webtoon eserinin kısaca konusu ise; aslında yapay zeka temelinde oluşturulmuş bir AppStore ya da çevrimiçi akıllı uygulama mağazalarında olan bir uygulama ve bu uygulama ile tanışan gençlerin hayatıdır. Bu kapsamda 10 metre kadar yakınlıktaki kişilerin gerçek aşkı hissettiklerinde etkileşim gösteren bir teknolojik uygulama olduğu bilinmektedir.[13]
Görsel 4: Love Alarm (Daum Webtoon)
Love Alarm, Daum tarafından yayınlanan bir webtoon serisidir. Naver dışında farklı bir yazılım şirketi tarafından üretilen Love Alarm, özellikle webtoon konusu ile dünya genelinde popüler olduktan sonra, Netflix tarafından satın alınan ilk K-drama olma özelliği de taşımaktadır. Love Alarm webtoon dizisi, 2019 yılında Netflix platformunda yayınlandıktan sonra, en çok izlenen dizilerden birisi olmuştur ve 2021 yılında dizinin ikinci sezonu çekilmiştir.[14] Dizi, 2021 yılında Netflix platformunda, dünya genelinde en çok izlenen altıncı K-draması olmuştur.[15] Ardından 2022 yılında dünya genelinde çevrimiçi en fazla araması yapılan dokuzuncu K-draması olduğu belirtilmiştir.[16]
Görsel 5: Love Alarm K-drama (Netflix)
Love Alarm’ın, K-drama olarak webtoon eseri olarak daha fazla popüler olduğu söylenebilmektedir. Özellikle K-drama dizisinden sonra, webtoon ve K-dramada yer alan çevrimiçi uyulama yazılımı yapılmıştır. Eğlence kategorisinde yer alan bu uygulama, “Love Alarm” ismi ile orijinal bir formda tüketiciye tanıtılmıştır. Uygulamanın yorumlarına bakıldığında, genellikle Türkçe dil seçeneği olmadığı için olumsuz eleştiri yapılsa da, diziyi izledikten sonra bu uygulamanın gerçekten var olup olmadığına bakan kullanıcılarında oldukça fazla oluğu söylenebilmektedir.
Görsel 6: Love Alarm Android Uygulaması
SONUÇ
Webtoon, Kore’nin kendi oluşturduğu çevrimiçi çizgi roman tarzındaki eserleridir. Küresel olarak Kore’nin kendi arama motorlarında da ana sekmelerden birisi olan webtoon eserleri genellikle farklı evrende ya da teknolojik gelişmelerle birlikte eş zamanlı platformlarda oluşturulmaktadır.
Webtoon eserleri, kurgusal dünyaları, gerçeklik duygusu ile okuyucuda içselleştirmesine ve bu dünyalara yönelik bilişsel olarak gerçekmiş gibi bir duygu hissettirmektedir. Öyleyse anlatı metinleri, anlatılarda gerçekleştirilen farklı somutluk derecelerine ve bunların okuyucuların kurgusal dünyaya (sanal da olsa) bedensel erişimine nasıl izin verdiğine bağlı olarak anlaşılabilinmektedir.[17] Bu bağlamda, yazarların, okuyucuların bedenlerini kurgusal dünyaya taşıma etkisi hissettirmek için tasarlanmış belirli anlatı ipuçlarını konuşlandırıp uygulayarak, anlatılarında okuyucuların bedensel varlığını nasıl kodladıklarını düşünmek önemlidir. Ayrıca, interaktif olma özelliğine odaklanıldığında webtoon, webtoonun dijital ortamının, okuyucuların sanal bedenlerinin kurgusal alana daha kolay ve etkili bir şekilde aktarılmasını gerçekleştirmeye yardımcı olmak için hangi ek ve yeni olanakları (anlatısal ve teknolojik) sağladığı sorulmalıdır.
Bu makalede, ele alınan iki webtoon: “The Sound of Magic: Annarasumanara, Love Alarm” kendi alanlarında farklılıklarıyla dikkat çekmektedir. Özellikle senaryosu ile yapımcıların da dikkatini çekerek senaryolaştırılmış bu iki K-drama, yayınlandıkları zamanlardan itibaren etkisini hala devam ettirmektedir. Özellikle “The Sound of Magic: Annarasumanara, Love Alarm” webtoonlarının medyada dizi olarak yer alması ve eski ve yeni medya arasındaki karşılıklı bağlantı ve karşılıklı bağımlılığın daha dikkatli bir şekilde ele alınmakta ve her bir ortamın farklı olanaklarının, nasıl ve nasıl ve nasıl üretileceğini üretken bir şekilde gösteren anlatı ve eğlence deneyimlerinin inşasına nasıl katkıda bulunduğuna olanak sağlamaktadır. “Neden anlatıyı okuyoruz, izliyoruz ve onunla etkileşim kuruyoruz?”. Bu bağlamda, Kore webtoonları ve onların popülaritesi ve yaygınlığı, çok çeşitli disiplinlerden akademisyenlere keşfedilecek “sonsuz” olanak sağlamaktadır.
KAYNAKLAR
Yu, H., & Park, E. (2023), “A harmless webtoon for all: An automatic age-restriction prediction system for webtoon contents”, Telematics and Informatics, 76, 101906.
Jin, Dal.Young., (2015), “Digital convergence of korea’s webtoons: Transmedia storytelling”, Communication Research and Practice 1 (2015) 193–209.
Jang and Song J.E., (2017), “Webtoon as a new korean wave in the process of glocalization”, Kritika Kultura 29 (2017) 168–187.
Park et al., Park K., Kwak C., Lee J., Ahn J.-H., (2018), “The effect of platform characteristics on the adoption of smart speakers: Empirical evidence in south korea”, Telematics and Informatics 35 (2018) 2118–2132.
Portions of this chapter appeared in Hyesu Park, (1960 ),“Joy of Ugly Feelings: Korean ‘Bad Taste’ Webtoons as a Case Study,” Studies in 20th & 21st Century Literature 42, no. 1 (2017): 1– 14. http:// doi.org/ 10.4148/ 2334– 4415.1960.
“Manga,” Wikipedia, accessed March 2, 2020, https:// en.wikipedia.org/ wiki/ Manga. 2 “Manhwa,” Wikipedia, accessed March 2, 2020, https:// en.wikipedia.org/ wiki/ Manhwa.
Woo- young Lee, (2016), “Korean Webtoons Make Big Strides in Global Comics Market,” The Korean Herald, August 16, 2016, www.koreaherald.com/ view. php?ud=20160816000430.
Joo-H ee Hong and Eun- Soo Jin, (2015) “Webtoons Aim to Draw in More Overseas Readers,” Korea JoongAng Daily, January 26, 2015, https:// koreajoongangdaily.joins.com/ news/ article/ Article.aspx?aid=3000152.
Gi- Hyun Yoon, (2014), “Examining Korean Webtoons through Statistics,” The Korean Manhwa Contents Agency, June 27, 2014, http:// dml.komacon.kr/ webzine/ normal/ 2507.
Park, H. (2020). Understanding Hallyu: The Korean Wave through literature, webtoon, and mukbang. Taylor & Francis.
Web Kaynaklar
https://en.wikipedia.org/wiki/The_Sound_of_Magic (erişim tarihi: 27.06.2023).
https://www.netflix.com/tudum/articles/the-making-of-the-sound-of-magic-featurette (erişim tarihi: 27.06.2023).
https://koreajoongangdaily.joins.com/2022/05/23/culture/gamesWebtoons/Webtoons-Reimagined-The-Sound-of-Magic-Annara-Sumanara/20220523151414716.html (erişim tarihi: 27.06.2023).
https://en.wikipedia.org/wiki/Love_Alarm#Production (erişim tarihi: 27.06.2023).
https://www.news18.com/news/movies/netflix-sets-release-date-for-love-alarm-season-2-3433241.html (erişim tarihi: 27.06.2023).
https://www.forbes.com/sites/danafeldman/2021/12/10/here-are-the-10-most-viewed-korean-dramas-on-netflix-in-2021/?sh=45b207522e08 (erişim tarihi: 27.06.2023).
[1] Yu, H., & Park, E. (2023), “A harmless webtoon for all: An automatic age-restriction prediction system for webtoon contents”, Telematics and Informatics, 76, 101906.
[2] Jin, Dal.Young., (2015), “Digital convergence of korea’s webtoons: Transmedia storytelling”, Communication Research and Practice 1 (2015) 193–209.
[3] Jang and Song J.E., (2017), “Webtoon as a new korean wave in the process of glocalization”, Kritika Kultura 29 (2017) 168–187.
[4] Park et al., Park K., Kwak C., Lee J., Ahn J.-H., (2018), “The effect of platform characteristics on the adoption of smart speakers: Empirical evidence in south korea”, Telematics and Informatics 35 (2018) 2118–2132.
[5] Portions of this chapter appeared in Hyesu Park, (1960 ),“Joy of Ugly Feelings: Korean ‘Bad Taste’ Webtoons as a Case Study,” Studies in 20th & 21st Century Literature 42, no. 1 (2017): 1– 14. http:// doi.org/ 10.4148/ 2334– 4415.1960.
[6] “Manga,” Wikipedia, accessed March 2, 2020, https:// en.wikipedia.org/ wiki/ Manga. 2 “Manhwa,” Wikipedia, accessed March 2, 2020, https:// en.wikipedia.org/ wiki/ Manhwa.
[7] Woo- young Lee, (2016), “Korean Webtoons Make Big Strides in Global Comics Market,” The Korean Herald, August 16, 2016, www.koreaherald.com/ view. php?ud=20160816000430.
[8] Joo-H ee Hong and Eun- Soo Jin, (2015) “Webtoons Aim to Draw in More Overseas Readers,” Korea JoongAng Daily, January 26, 2015, https:// koreajoongangdaily.joins.com/ news/ article/ Article.aspx?aid=3000152.
[9] Gi- Hyun Yoon, (2014), “Examining Korean Webtoons through Statistics,” The Korean Manhwa Contents Agency, June 27, 2014, http:// dml.komacon.kr/ webzine/ normal/ 2507.
[10] https://en.wikipedia.org/wiki/The_Sound_of_Magic (erişim tarihi: 27.06.2023).
[11] https://www.netflix.com/tudum/articles/the-making-of-the-sound-of-magic-featurette (erişim tarihi: 27.06.2023).
[12] https://koreajoongangdaily.joins.com/2022/05/23/culture/gamesWebtoons/Webtoons-Reimagined-The-Sound-of-Magic-Annara-Sumanara/20220523151414716.html (erişim tarihi: 27.06.2023).
[13] https://en.wikipedia.org/wiki/Love_Alarm#Production (erişim tarihi: 27.06.2023).
[14] https://www.news18.com/news/movies/netflix-sets-release-date-for-love-alarm-season-2-3433241.html (erişim tarihi: 27.06.2023).
[15] https://www.forbes.com/sites/danafeldman/2021/12/10/here-are-the-10-most-viewed-korean-dramas-on-netflix-in-2021/?sh=45b207522e08 (erişim tarihi: 27.06.2023).
[16] https://sg.news.yahoo.com/squid-game-rules-list-most-021514508.html?guce_referrer=aHR0cHM6Ly93d3cuZ29vZ2xlLmNvbS8&guce_referrer_sig=AQAAAHv0JNpP9-BFbVJuQbHsqQEmmxnnBWtO2AepwI_maAWjci9dktHzBYFyPsJCPuXDB061SVhglePkHCfmEKSwLSZ-AdTRFNt5Rye4hKEBgoFuBsJ8mHQswdXI46PWYTGdnELp2w0pZnH2mQpqTt-5TbqTNW7SO7cUb8RsR0kc0h7P (erişim tarihi: 27.06.2023).
[17] Portions of this chapter appeared in Hyesu Park, “Joy of Ugly Feelings: Korean ‘Bad Taste’ Webtoons as a Case Study,” Studies in 20th & 21st Century Literature 42, no. 1 (2017): 1– 14. http:// doi.org/ 10.4148/ 2334– 4415.1960..
