Bir Oda Sineması Filmi: Kaçak Yaşamak

Sanatçı Erdal Ateş’in ilk uzun metraj sinema ﬁlmi “Kaçak Yaşamak” önümüzdeki dönem izleyici ile buluşmaya hazırlanıyor.

Almanya’da yıllardır kaçak yaşayan Türkiyeli bir kaçağı konu edinen ﬁlm, anaakım sinemanın ötesinde farklı sinematograﬁk bir anlatımla işlenmiş bağımsız bir sinema örneği. Yönetmen, “oda tiyatrosu”ndan hareketle “oda sineması”nın kavramsal çerçevesini ortaya koymaktadır. Bu ﬁlm odağında “oda sineması”na dair kaleme aldığı metinlerin kimi bölümleri yakın zamanlarda sanat dergilerinde yayımlandı. Bu sinema anlayışını tek mekân ve bu mekânda akan sınırlı zaman dilimleri oluşturmakta. Çok az oyunculuk deneyimi ya da hiç deneyimi olmayan oyuncularla çalışan Ateş, sıradan insanların sıradan hikâyelerine odaklanıyor. Tüm bu sıradanlıkların son derece sıradışı olduğunu düşünen yönetmen, aynı anlayış ile önümüzdeki dönemlerde birkaç ﬁlm projesine hazırlanıyor.

“Kaçak Yaşamak”, 33 yıl Almanya’da kaçak yaşayan Musto’yu ( Musa Aydoğan) ona iş veren arkadaşı Neco’nun (Necati Yıldırım) bir akşamüstü ziyaret etmesi üzerine. İzleyici bu ziyaretle Musto’nun yabancı bir ülkedeki varlığının nedenini, burada yaşadıklarını, tüm hayat hikâyesini öğrenir.

Üç farklı ülkede tanıdığı ya da tanık olduğu bir zamanlar kaçak olarak yaşamış insanlardan hareketle ﬁlmi çeken yönetmen, ﬁlmi bir ikileme olarak kurgulamış. İkilemenin diğer ﬁlmi “Yıllar Sonra” adıyla Türkiye’de çekilecek.

2020 Almanya yapımı ( Europticon Film) olan ﬁlmin hiçbir sponsoru, ﬁlm fonu yok. Bir yıllık festival sürecinden sonra ﬁlm başta Almanya ve Türkiye’de olmak üzere özellikle de ticari olmayan sanat sineması gösterimi yapılan sinema mekanlarında izleyici ile buluşacak.

Filmin senaryo yazarı ve yönetmeni Erdal Ateş, “Kaçak Yaşamak”ı şöyle anlatıyor:

Kaçak Yaşamak, konvansiyonel sinema çizgisinin dışında bir bakış açısıyla ele alındı. Oda şudur: Oda tiyatrosu’ndan(Strindberg) hareketle “oda sineması” nın kavramsal çerçevesi oluşturuldu. Tek mekanda geçen bu film mekanın kurgulanması ve hikayenin bu kurguya temellendirilmesi filmin çıkış noktası oldu. Yalınlaştırılmış hikaye, yalınlaştırılmış mekan ve az oyuncu üzerine inşa edilen bu film ve yaklaşım oyunculara özgürlük alanı sağladı. Bunlar; oyuncunun diyaloğa kendi söylemini de katması, senaryonun sınırlarını esnetebilme imkanını kullanması denilebilir. Film boşluklar bırakarak ilerler. Bu boşlukları izleyenlerin doldurması ya da anlamlandırması beklenir. Bir oyun havasında ilerleyen film tek mekanın varsıllığını düşündürür ve hissettirir: Mekandan hareketle mekan dışını tahayyül ettirmek. Mekan, iç mekan insanın en öznel, en mahrem alanıdır. İnsanın(oyuncunun) kendi olduğu tek yerdir. Zorunluluktan değil bilerek, isteyerek seçilmiştir tek mekan. Kaçak Yaşamak’ta Musto’nun küçük, bakımsız evi aslında onun tutsak olduğu hapishanedir. Bu mekan bize her yönden ayna tutar ve Musto’yu ve Neco’yu görür ve tanırız bu aynada.

Filmin öyküsü ise şöyle:

Musto, Almanyada, Hückelhoven’da otuz üç yıldan beri kaçak yaşayan bir Türkiyeli’dir. Hayatını arkadaşlarının, yakınlarının yardımı ve onların kimi angarya işlerinde çalışarak sürdürmektedir. Bir akşamüzeri arkadaşı Neco evine ziyarete gelir. Musto, kalorifer, su tesisat işleri yapan Neco’nun yanında zaman zaman kaba, ağır işlerde çalışmaktadır. Bu beklenmedik ziyaret, Kaçak Musto’nun hayat hikayesine, yaşamına bir ayna tutar.

Yönetmen ve Senaryo : Erdal Ateş

1971 yılında Ankara’da doğdu. Sosyoloji okudu. Hacettepe Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi Resim Ana Sanat Dalı’nda yükseklisans yaptı. 1992 yılında deneysel film çalışmaları yaptı. Hayta adlı çalışması ile 2004 yılında Orhon Murat Arıburnu En İyi Film Öyküsü Ödülü’nü aldı. Çağdaş sanat alanında bugüne dek 30 kişisel sergi açtı. Yıllar sonra tekrar sinema dönen sanatçı kavramsal çerçevesini oluşturduğu Oda Sineması’na odaklandı ve bu bakışla ilk uzun metrajlı sinema filmi Kaçak Yaşamak’ı Almanya’da çekti. Sinemada tek mekâna, siyah-beyaz filme odaklanan yönetmen hâlen Ankara ve Erkelenz’de yaşamaktadır. Görsel sanatlar ve sinema çalışmalarını bağımsız bir sanatçı olarak sürdürmektedir.

Oyuncu-1 : Musa Aydoğan

1957’de Ankara’da doğdu. AÜDTCF Tiyatro Bölümü’nü bitirdi. Tiyatro eğitimi sürecinde sinema dersleri de aldı. 1984-2000 yıllarında kırkı aşkın dergi ve gazetelerde inceleme, eleştiri ve makaleleri yayımlandı. Oyun, senaryo yazarlığı, eleştirmenlik, oyunculuk ve yönetmenlik, jüri üyeliği ve eğitmenlik yaptı. 2018 yılında Kaçak Yaşamak adlı sinema filminde oynadı. Sanatçı halen Ankara’da yaşamakta ve çalışmalarını bu şehirde sürdürmektedir.

Oyuncu-2: Necati Yıldırım

1972 yılında Ankara’da doğdu. Türkiye’de, Tekstil Kalite Kontrol bölümünü bitirdi. 1992 yılında Çankaya Belediyesi bünyesinde Yaratıcı Drama eğitimi aldı ve sonrasında kimi çocuk tiyatrolarında oyuncu olarak çalıştı. 1996 yılında Almanya’ya gitti. 1998 yılında Anke Römpke ile evlendi. Burada sırası ile dönercilik, taksi şoförlüğü, mobilya montajcılığı yaptı ve kimi fabrikalarda işçi olarak çalıştı. 2002 yılında meslek okulunda (Heinsberg) sıhhi tesisat eğitimi aldı. 2018 yılında Kaçak Yaşamak adlı uzun metrajlı sinema filminde oyunculuk yaptı. Hâlen Erkelenz’de yaşamakta ve film alanında çalışmalarını sürdürmektedir.

Görüntü Yönetmeni : Enver Özüstün