KOFIC-Kore Film Konseyi

*Bu kısa yazı SineCine’de 2019 yılında yayınlanan yazımdan özetlenmiştir: Binark, M . (2019). “Güney Kore Hükümetlerinin Kültür Politikaları ve Sinema Endüstrisi Destekleri”, sinecine: Sinema Araştırmaları Dergisi, 10 (1), 147-172. Retrieved from http://dergipark.gov.tr/sinecine/issue/44218/545808.

Kore Film Konseyi (“영화진흥위원회”) (KOFIC)[www.kofic.or.kr]  Kore hükümetinin sinema alanına verdiği desteği yürüten bir ajans. Bu ajansı ve yürüttüğü etkinliklere detaylı bakalım.

Güney Kore’de Aralık 1995’de yenilenen Film Destek Yasası, 1999 yılında tekrar yenilenmiştir. Bu yenilenme ile KOFIC kurulmuştur. Kim Hyae Joon’un deyişiyle KOFIC’ın kuruluşundaki temel amaç, sinema endüstrisinin özgürlüğüne saygı duyacak destek politikalarını etkili hale getirmektir (TY, s. 355).  Bundan sonra küçük ve orta ölçekli işletme destekleri ve KOFIC film destekleri endüstriye dâhil olmuştur. Günümüzde film yapımı için maddi kaynaklar yalnızca finans birikimi ile değil, dağıtımcıların yatırımı ve kamu fonları ile birlikte sağlanmaktadır. Bu noktada Parc şu soruyu sorar, Kore hükümeti kimleri desteklemektedir? Bu noktada bazı araştırmacılar Kore hükümetinin ağırlıklı olarak tanınmış yıldızları Kore “ulusal markasını” parlatmak için desteklediği eleştirisinde bulunmaktadır (Choi & Kim ile Oh & Lee’den aktaran Parc, 2016, s. 11).

Busan’da KOFIC’deki görev yapan ve 24 Nisan 2018’de görüştüğüm Kim Hong Chon şöyle diyor: “KOFIC Kore Turizm Bakanlığı’nın altında çalışan bir enstitü ve asıl işimiz Kore filminin yerli ve uluslararası olarak tanıtımını yapmak. Gişe bilgisini topluyor, film endüstrisi araştırması ve eğitimi düzeltmek için birçok iş yapıyoruz. KAPA isimli Kore Film Akademisi işletiyoruz. Film yapımı ile ilgili eğitim, enstitü ve teknik gelişim, KOFIC’in yaptığı ana iş bu.”

KOFIC yukarıda daha önce belirtildiği üzere Kültür, Spor ve Turizm Bakanlığı’na bağlı özel bir ajanstır. KOFIC, 90’ların sonu 2000’lerin başında Kim Dae Jung yönetimiyle, Kore hükümetinin doğrudan baskısından kurtulmuş ve  otonom hareket etmeye başlamıştır. Ancak Park hükümeti ile KOFIC özellikle oluşturulan kara listeden çok etkilenmiş, KOFIC hükümetin propaganda amaçlı destek vermeyi kararlaştırdığı içeriklere destek vermenin bir aracı olarak kullanılmıştır. KOFIC’de görüştüğüm uzman Kim de bunun altını çizmektedir. Şu an iktidarda olan Moon dönemi ile KOFIC tekrar otonomluğuna kavuşmuş gözükmektedir. KOFIC’in amaçları arasında, Kore içinde yerel film endüstrisini geliştirmek ve desteklemek, Kore filmlerinin uluslararası pazarda bilinirliğini ve izlenmesini arttırmak, uluslararası ortak yapımları geliştirmek, Kore filmleri ve sinema endüstrisi ile ilgili olarak araştırmalar yapmak ve istatistikler tutmak, sinema endüstrisinde çalışan profesyonellerin sürekli eğitimini sağlamak, film çekimleri için Namyangju Stüdyoları’nın kullanımını temin etmek, dijital sinema, 3D gibi sinema endüstrisinin gelecek ve yeni teknolojileri kullanması konusunda araştırmalar yapmak, Kore sinemasının gelişmesi için fon oluşturmak, sinema salonlarına destek vermek, sinema biletlerinin satışını takip etmek, Kore filmlerinin gösterim standartlarını yönetmek ve geliştirmek yer almaktadır. KOFIC’in özellikle Kore’de çekilen uluslararası yapımların arttırılması yönünde yakın zamanlarda uygulamaya başladığı bir başka destek programı vardır. Örneğin, bu destek programından Busan’da çekilen popüler bir Hollywood filmi Black Panther (Ryan Coogler, 2018) yararlanmıştır.

KOFIC’in örgüt yapısına bakıldığında Konsey’in çalışmasının alt gruplara bölündüğünü ve görev tanımlarının çok net yapıldığı görülmektedir. Alt Komitelerin Rolleri Tablo 1 de şu şekilde sıralanmıştır:

Tablo 1. KOFIC Alt Komitelerinin Rolleri

Aşağıda Tablo 2’de görüleceği üzere yıllar içinde yabancı filmlerin Kore’de gösterim sayısı artmakla birlikte pazar payları ve gelirleri Kore filmleri karşısında çok yüksek bir şekilde artmamış, pazar payı ve geliri Kore filmleri lehine yükselmiştir.

Tablo 2. 2008-2017 yılları arasında Yerli ve Yabancı Film Gösterimleri, Gelirler ve Pazar Payları (KOFIC, 2017, s. 15)

2017 yılına ilişkin KOFIC’in hazırladığı raporda, özellikle bağımsız Kore sinemasının dağıtım sorunlarına değinilmiş, bağımsız filmlerin ancak Busan, Bucheon ve Jeonju’da düzenlenen festivallerde gösterim şansı bulduğu belirtilmiştir (2018a, s. 13). 2017 yılında Kore’de gişe hasılatı sıralamasında ilk üç film Kore filmidir: A Taxi Driver[1] (Showbox Inc.) 84.78 milyon ABD doları gişe hasılatı ile 1906 salonda 12.186.327 seyirciye ulaşmıştır; Along with the Gods: Two Worlds (Lotte Shopping, Lotte Ent.Co. Ltd) 60.45 milyon ABD doları gişe hasılatı ile 1912 salonda 8.539.524 seyirciye ulaşmıştır; Confidental Assignment (CJ E&M Corp.) 7.817.631 ABD doları gişe hasılatı ile 1392 salonda gösterime girmiş 7.817.631 seyirciye ulaşmıştır (KOFIC, 2018a, s. 16). 1971 ve 2017 yılları arasındaki gişe hasılatı rekoru kıran on filme ilişkin istatistiğe bakıldığında da Kore filmlerinin bu listenin dokuz filmini oluşturduğu görülecektir (Bakınız Tablo 3).

Tablo 3. 1971-2017 yılları arasında gişe hasılat rekoru kıran filmler (KOFIC, 2018a, s. 17)

KOFIC’de saha çalışmam sırasında görüşülen uzman Kim Hong Chon Kore sinemasının Hallyu içeriklerden farkını bu noktada şöyle vurgulamaktadır:

“2000’lerden beri Kore endüstrisinde birçok değişim oldu. Birçok yönetmen, film festivalinde ortaya çıktı. Ama 2000’lerden asıl nokta, Kore filmi ve yönetmenleri dünya çapında ilgi çekti. Cannes, Berlin, Venedik’te gösterildi. Kore filmi, K-pop ya da Kore dramasından gerçekten farklı. Kore filmi hiç ticari değil. Asya’daki birçok genç Hong Sang Soo’yu bilmiyor. Kitlesel medyadan (ya da) K-pop’tan, Kore filmi farklı. Gençler drama ya da K-pop görmek istiyor. K-pop starı. Aktörler ya da aktrisler. Fakat belki de Kore filmi tüketim şeklinden dolayı farklı. Drama (ya da) K-pop’u, YouTube (veya) ücretsiz TV’den izleyebilirler ama eğer filmi görmek istiyorsanız, sinemaya gitmek ve ödemek zorundasınız, fakat özellikle Asya’da yapmıyorlar, bunu ödemek için çok fazla paraları yok” (Kim Hong Chon, kişisel görüşme, KOFIC, Busan, 24 Nisan 2018).

Kim’in belirttiği gibi, Japonya’da Kore filmlerini sinemada izleme kültürü varken, Orta Doğu, Latin Amerika gibi ülkeler ile diğer Asya ülkelerinde Kore filmleri İnternet üzerinden izlenmektedir (KOFICE, 2017, s.30). Bu şekilde izleme pratiklerinin telif hakları üzerindeki olumsuz etkisi Kore sinema endüstrisi için bir sorun teşkil etmektedir.

KOFIC’ın hazırladığı Status &Insight Korean Film Industry 2017 raporunda özellikle ülke genelinde gösterim merkezlerindeki tekelleşme sorununa dikkat çekilmiştir. CGV, Lotte Cinema ve Megabox, ülke genelinde gösterimlerin %97’sini paylaşmaktadır (2018b, s.6). Gösterim tekelinin kırılması için, pazara yeni aktörlerin girmesinin desteklenmesi gerekmektedir.  KOFIC uzmanı Kim, sinema filmi desteklerini ise şu şekilde açıklamaktadır:

“Film endüstrisinin yapım maliyetinin iki yolu vardır. Birincisi, dünyanın herhangi bir ülkesinde olduğu gibi hibe. Film yapmak için kamusal hibe alırlar. Diğer yol ise oldukça Kore film endüstrisine özeldir. Kore endüstrisinin başarısı: HÜKÜMET FONLARI. Yüzde ellisi hükümete aittir. Diğer kısmı ise finansal kısımdır, yatırım şirketi gibi. Fona yatırım yaparlar ve 10 yıl boyunca devam eder. Hangi yapıma/üretime yatırım yapacaklarına dair bir karar alırlar. Bu da yapımı desteklemenin diğer yoludur. Böylece, iki (yolumuz) vardır. Fon genellikle gişe hasılatında görülür, yapmak zorundalar çünkü para kazanmak için yatırımda bulunuyorlar. Sanatsal kısmı biz sağlamak zorundayız” (Kim Hong Chon, kişisel görüşme, KOFIC, Busan, 24 Nisan 2018).

KOFIC auteur sinemasını da desteklemektedir; ancak görüşmede Kim’in belirttiği gibi çevrimiçi izleme pratikleri auteur sinemasını ya da sinemaya gitme pratiklerini değiştirmektedir:

“Bağımsız sinema programını destekliyoruz, auteur sineması… ancak sinemayı tüketim şekli de değişiyor. Alışveriş merkezine gidiyorlar, sonrasında film izliyoruz. Sinema salonuna artık gitmiyoruz, böylece tüketim şekli değişiyor. Ve auteur sineması, desteklememize rağmen, auteur sinemasının izleyicisi azalıyor. KOFIC’in büyük bir sorunu bu. Ayrıca, söylediğiniz gibi insanlar çevrimiçi streaming (yayın/akış) ile filmi izliyorlar, böylece bu da diğer bir problem” (Kim Hong Chon, kişisel görüşme, KOFIC, Busan, 24 Nisan 2018).

Kore sinema endüstrisinde farklı medya içerikleri üreten şirketlerin rolü artık kalıcı hale gelmiştir. Sinema endüstrisine yatırım yapan CJ Grup, Kore dışında Tayland, Malezya ve Vietnam’da doğrudan müşteriye çevrimiçi satış işine gireceğini ilan etmiştir. JTBC kablo kanalını ve Megabox sinema salonlarının sahibi Joongang Medya Grubu alanda yatırıma devam edeceğini belirtirken, New grubu sinema salonu açmanın yanı sıra, drama üretimi ve dağıtımı işine de gireceğini belirtmiştir. CGV yatırımlarını sanat sinemasına, Megabox da orta bütçeli tür sinemasına yönlendirmiştir. Kore sinema endüstrisi geleceğini OTT (Over the Top)[2] alanında görmekte, yapımcılar ve dağıtımcılar buna yönelmektedir (KOFIC, 2018b, s.7). Aslında OTT hizmet sağlayıcıları küresel müzik pazarını çoktan değiştirmiştir. Şimdi OTT hizmet sağlayıcıları devletin endüstriye yönelik düzenlemelerinden muaf bir şekilde, sinema filmi izleme ortamını ve izleme pratiklerini etkilemektedir (KOFICE, 2018:271).

Kore Film ve Kültür Enstitüsü Politika Müdürü Kwak Seo-yeon tarafından hazırlanan “Kasım 2018 Kore Film Endüstrisi Raporu”nda, 2018 yılında sinema salonlarında film izlemeye gelen sinema seyircisi sayısı ve gelirler, dağıtımcılar ve payları, Kore’de gişe hasılatı açısından yabancı filmler ve Kore filmlerinin gelir ve seyirci sayısı karşılaştırması, bağımsız filmler ve gelirleri kapsamlı olarak ele alınmaktadır. Bu ve benzeri raporlar Kore’de sinema seyircisinin hangi filmleri hangi sinema salonlarında izlediklerini kapsamlı olarak ortaya koymaktadır. Örneğin, KOCCA tarafından Kasım 2018’de hazırlanan “2018’in ilk yarısı İçerik Endüstrisi Yönelim Analizi Raporu: Film Endüstrisi Raporu”nda,[3] Kore’de film endüstrisi ile ilgili şu önemli saptamalarda bulunulmuştur: 2018 yılının ilk yarısında, film endüstrisi şirketlerinin sayısı 3.862’dir. 2018 yılının ilk yarısında, film endüstrisi ihracatı, toplam içerik endüstrisi ihracatının %0,8’ini oluşturmaktadır; bu ihraç geliri yaklaşık 18.44 milyon ABD dolarına denk düşmektedir; 2018 yılının ilk yarısında, film endüstrisi şirketlerinin cirosu 807,6 milyar KRW’dur. Genel şirketler film endüstrisine yatırımcı olarak girerken, mevcut film pazarının da dört ana dağıtımcıya kayması beklenmektedir. Kore menşeili ve yaklaşık 50 milyon kişinin kullandığı Naver portalı, Naver WebToon ve Snow adlı ortak yatırımlar yaparak, bir video içerik yapım şirketi kurmuştur. Tüm bu veriler, sinema endüstrisine farklı endüstrilerden yatırımcı ve aktörlerin gireceğini göstermektedir. Özellikle medya yakınsaması gelecekte sinema endüstrisini önemli ölçüde etkileyecektir. Henry Jenkins yakınsama olgusunu şu şekilde tanımlamaktadır: “İçeriğin çeşitli medya platformalarından aktığı, çeşitli medya endüstrileri arasında işbirliğinin söz konusu olduğu, medya izleyicilerinin istedikleri her alan ve konu ile ilgili her yere gidebilecekleri bir ‘göçmen ruhuna’ sahip oldukları bir durumdur. Yakınsama bu işin teknolojik, endüstriyel, kültürel ve sosyal dönüşümlerle ile ilgili yönünü, kimin söz söylediği ve kimin ne düşündüğü üzerinden açıklayan bir kavramdır” (Jenkins’ten aktaran Hartley vd., 2018, s. 58).  John Hartley vd.  medyanın gitgide daha fazla “medya ötesi” platform ve biçimlere dağıldığına dikkat çeker (2018, s. 58): “Sayısal teknolojiler müzik endüstrisini cep telefonlarında müzik dinleyen insanlara dönüştürdü. Bazı insanlar dinledikleri müziklerini Apple ve Amazon aracılığıyla çevrimiçi satın alıyorlar ve dinleme deneyimlerini iTunes gibi araçları kullanarak kişiselleştiriyorlar” (58).  Benzeri bir yakınsamayı akıllı telefon ve tabletlerden film izleme deneyiminin giderek yaygınlaşması için de söylemek mümkündür.

KOFIC’in geleceğe yönelik amaçları arasında, Asya sinema ağı kurmak yer almaktadır. Bunun için de, Kim’in deyişiyle,

“Söylediğim gibi Asya film tanıtımını kurmaya çalışıyoruz. Kore şeklinin, tek yönlü bir doğrultu, tek yönlü bir iletişim gibi olduğunu düşünüyorum. Biz satıyoruz, Asya’daki insanlar izliyor. Tek yönlü bir doğrultu gibi, ama bu sorun için KOFIC’in yaptığı şey değiş tokuş etmek, iki taraflı bir iletişim. Bu durum ise küreselleşmeyi ve tüm Asya ülkelerine gitmeyi ifade ediyor. Asya ülkeleri, ekonomik (ve) kültürel olarak gerçekten farklı. Bazı Asya ülkeleri arasında çok fazla fark var. Bu yüzden, Asya’da filmle ilgili insanların eğitim görmesini ve teknik destek sağlanmasını istiyoruz. Kore filmini tanıtmaktansa, onların sinemasını dünya çapında tanıtmak, bir tür Asya ülke(leri) üzerinde diplomatik uluslararası değişim programı gibi. Gelecekte inşa etmeye çalıştığımız şey bu” (Kim Hong Chon, kişisel görüşme, KOFIC, Busan, 24 Nisan 2018).

Sonnotlar:

[1] Hun Jang’ın yönettiği film 1980’lerde Gwangju ayaklanması sırasında geçen politik sinema örneğidir.

[2] Over The Top için bakınız: https://www.btnet.com.tr/televizyonun-gelecegi-ott-hakkinda-bilmek-istediginiz-hersey-konuk-yazar/ Erişim tarihi: 10.2.2019.

[3] Bu raporun hazırlanmasında 118 şirket (CJ & ENM, J Content dâhil) verisinden yararlanılmıştır. Rapor, genel olarak içerik şirketlerinin satışlarını göstermektedir, ancak içerik endüstrisine yönelik bir sınırlama oluşturmamaktadır. Raporda 32 oyun, 11 bilgi, 11 yayım, 27 yayın, 11 reklam, 11 film, 11 müzik, 4 animasyon/karakter ve 36 ilişkili şirket verisi kullanılmıştır.

**Bu yazıda geçen kaynaklar için SineCine‘deki makaleme bakınız.

***Bu çalışma, HÜ BAP Birimi tarafından SBI-2017-16354 koduyla desteklenen projenin Güney Kore saha araştırmasından üretilmiştir. Güney Kore saha çalışması Kore hükümetinin farklı yaratıcı endüstrilere destekleri ve kültür politikaları üzerinedir. Busan’daki saha çalışması sırasında KOFIC ile görüşmenin organizasyonunda ve politika metinlerinin çevirisinde yardımcı olan Lee Jaeseong’a teşekkür ederim. Tüm saha çalışması sırasında verdiği destek, öneriler ve ilgi için Ömer Faruk Kuşol’a teşekkürlerimi borç bilirim.